Βοηθήστε την ανάπτυξη του ιστότοπου, μοιράζοντας το άρθρο με φίλους!
Σκυρόδεμα σε αριθμούς πριν από τον πλανήτη
Αυτές τις μέρες, η διάσημη εφημερίδα The Guardian, γιορτάζει την «Εβδομάδα του σκυροδέματος». Όπου τα αισθητικά και κοινωνικά επιτεύγματα του σκυρόδεμα (Βλ. τσιμεντένια σπίτια), και με τη σειρά τους, διερευνούν επίσης τις αναρίθμητες ζημιές που έχει προκαλέσει και θα προκαλέσει το σκυρόδεμα για να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τον αντίκτυπό του και ποιες δυνατότητες έχουμε για έναν λιγότερο γκρίζο κόσμο.
Σήμερα, είναι καιρός να ρίξουμε το σκυρόδεμα σε αριθμούς σε παγκόσμιο επίπεδο για να κατανοήσουμε τον αντίκτυπό του. Και τι καλύτερο για να ξεκινήσετε αναθεωρώντας ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε από τον Jonathan Watts (Βλ. Αναφ. 1 - Άρθρο του Guardian). Δεν έχει σπατάλη και ξεκινά με…
Στον χρόνο που χρειάζεται για να διαβάσετε αυτήν την πρόταση, η παγκόσμια κατασκευαστική βιομηχανία θα έχει ρίξει περισσότερους από 19.000 κουβάδες από σκυρόδεμα
Μέχρι να είμαι στη μέση αυτού του άρθρου, ο τόμος θα γεμίσει το Albert Hall και θα ξεχυθεί στο Hyde Park. Σε μια μέρα θα ήταν σχεδόν όσο το φράγμα των Τριών Φαραγγιών της Κίνας. Σε ένα μόνο χρόνο, υπάρχει αρκετός για να χτιστεί ένα αίθριο σε κάθε λόφο, κοιλάδα, γωνιά και σχισμή στην Αγγλία.
Αν και υπάρχει κάποια συζήτηση για το πότε και όπου χρησιμοποιήθηκε το πρώτο σκυρόδεμα. Η αλήθεια είναι ότι οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν το σκυρόδεμα με τον τρόπο που κάνουμε σήμερα.
Αργότερα, η εφεύρεση του οπλισμένο σκυρόδεμα έδωσε στο υλικό μια νέα ζωή. Πρωτοπαρουσιάστηκε στη Γαλλία (μέσα του 19ου αιώνα), αλλά έγινε δημοφιλής από τον Καλιφορνέζο μηχανικό Ernest Ransome, ο οποίος έχυσε πάνω από ράβδους σιδήρου (και αργότερα χάλυβα) για να βελτιώσει την αντοχή τους σε εφελκυσμό.
Από τότε, μετά το νερό, το σκυρόδεμα είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη ουσία στον πλανήτη. Όμως τα οφέλη του κρύβουν τεράστιους κινδύνους για το περιβάλλον όπως έχουμε ήδη αναφέρει στο blog μας, για την ανθρώπινη υγεία και για τον ίδιο τον πολιτισμό.
Πόσο σκυρόδεμα παράγεται παγκοσμίως;
ο τσιμέντο, ο βασικό συστατικό του σκυροδέματος και ένα από τα υλικά που χρησιμοποιεί περισσότερο ο άνθρωπος, είναι πλέον ο ακρογωνιαίος λίθος της παγκόσμιας κατασκευής. Έχει διαμορφώσει το σύγχρονο περιβάλλον, αλλά η παραγωγή του έχει τεράστιο αποτύπωμα που ούτε η βιομηχανία ούτε οι κυβερνήσεις ήταν διατεθειμένες να αντιμετωπίσουν.
Περισσότεροι από 4 δισεκατομμύρια τόνοι τσιμέντου παράγονται κάθε χρόνο, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 8% των παγκόσμιων εκπομπών CO2.
Στην πραγματικότητα, αν δούμε την τελευταία έκθεση του Chatham House (Βλ. Αναφ. 2) που διερευνά την καινοτομία του τσιμέντου και του σκυροδέματος χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Τα νούμερα είναι εντυπωσιακά!
Κάθε χρόνο παράγονται περισσότεροι από 4.000 εκατομμύρια τόνοι τσιμέντου, που αντιπροσωπεύει περίπου το 8% των παγκόσμιων εκπομπών CO2. Αν ήταν χώρα, η βιομηχανία τσιμέντου θα ήταν η τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο, μόνο πίσω από την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κι αν συγκρίνουμε. Όλο το πλαστικό που παράγεται τα τελευταία 60 χρόνια ανέρχεται σε 8.000 εκατομμύρια τόνους. Παραπονιόμαστε πολύ για το πλαστικό!… Αυτή η ποσότητα σκυροδέματος κατασκευάζεται κάθε δύο χρόνια.
Όλο το πλαστικό που παράγεται τα τελευταία 60 χρόνια, ανέρχεται σε 8.000 εκατομμύρια τόνους. Αυτή η ποσότητα σκυροδέματος κατασκευάζεται κάθε δύο χρόνια.
Ακολουθώντας την πορεία της έκθεσης Ένα προσχέδιο για μια φιλική προς το κλίμα βιομηχανία τσιμέντου (Έκθεση που εκδόθηκε από το WWF - Βλ. Αναφ. 3). Η παγκόσμια παραγωγή τσιμέντου θα αυξηθεί σε περισσότερους από 5 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως τα επόμενα 30 χρόνια.
Γιατί αυξάνεται τόσο πολύ η ζήτηση;… Η ταχεία αστικοποίηση και η οικονομική ανάπτυξη σε περιοχές όπως η Νοτιοανατολική Ασία και η Υποσαχάρια Αφρική θα αυξήσει τη ζήτηση για νέα κτίρια, και επομένως για σκυρόδεμα και τσιμέντο.
Με έως και 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους που θα μπορούσαν να χρειαστούν ένα σπίτι μέχρι το 2050, χρειάζονται επειγόντως νέες λύσεις στέγασης, ειδικά στις αναδυόμενες οικονομίες.
Και δεν χρειάζονται μόνο στέγαση, υποδομές, η ανάγκη κατασκευής φραγμάτων, δρόμων, ύδρευσης, αποχέτευσης, ενεργειακών υπηρεσιών ή η αύξηση του προσωπικού πλούτου, έχουν τροφοδοτήσει τη ζήτηση για υλικό από σκυρόδεμα.
Το αποτύπωμά του άνθρακα είναι τόσο μεγάλο που εάν δεν μετασχηματιστεί και δεν αναγκαστεί να υιοθετήσει καθαρότερες πρακτικές, η βιομηχανία θα μπορούσε, από μόνη της, να θέσει σε κίνδυνο ολόκληρη τη συμφωνία του Παρισιού του 2015.
Ας θυμηθούμε το COP21, στόχος του οποίου είναι να διατηρήσει τις παγκόσμιες θερμοκρασίες κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Για να το βάλουμε στη σειρά, ο ΟΗΕ λέει ότι οι ετήσιες εκπομπές του πρέπει να μειωθούν κατά 16% τα επόμενα 10 χρόνια και πολύ περισσότερο στο μέλλον.
Αν και κάποιοι από τους παλαιότερους εταιρείες τσιμέντου Έχουν μειώσει την ένταση άνθρακα των προϊόντων τους επενδύοντας σε κλιβάνους πιο αποδοτικών καυσίμων, οι περισσότερες από τις βελτιώσεις που έχουν επιτευχθεί έχουν επισκιαστεί από τη μαζική αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής τσιμέντου και σκυροδέματος.
Ποιος καταναλώνει το πιο σκυρόδεμα παγκοσμίως;
Επί του παρόντος, η πραγματικότητα είναι ότι, με περισσότερο πληθυσμό, περισσότερη κατανάλωση τσιμέντου και σκυροδέματος. Έτσι, μπορούμε ήδη να καταλάβουμε ποιος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της αναπαραγωγής περισσότερου τσιμέντου παγκοσμίως.
Και ναι επίσης, τους αρέσει να χτίζουν υποδομές σε μεγάλο βαθμό. Αρκεί να πάμε στην Κίνα!
Η Κίνα στεγάζει ήδη τη μεγαλύτερη κατασκευή από σκυρόδεμα στον κόσμο: Το φράγμα των Τριών Φαραγγιών πέρα από τον ποταμό Γιανγκτσέ. Το «νέο Σινικό Τείχος» της Κίνας και ο υδροηλεκτρικός σταθμός του είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο από άποψη χωρητικότητας.
Το νέο αεροδρόμιο του Πεκίνου είναι απλώς το πιο πρόσφατο μεγάλο έργο που έχει δει την Κίνα να ρίχνει περισσότερο σκυρόδεμα κάθε δύο χρόνια από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ολόκληρο τον 20ό αιώνα.
Το διεθνές αεροδρόμιο, με το παρατσούκλι «ο αστερίας» που επινοήθηκε από το αρχιτεκτονικό στούντιο Zaha Hadid Architects, θα ανοίξει τον Οκτώβριο και θα μπορεί να εξυπηρετεί περισσότερους από 100 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως.
Αυτά τα φιλόδοξα έργα υποδομής απαιτούν άμεση και άφθονη προμήθεια σκυροδέματος. Είναι μια ζήτηση που ικανοποιήθηκε εύκολα από την προσφορά τσιμέντου της χώρας: το 2022, η Κίνα παρήγαγε 2,4 δισεκατομμύρια τόνους αυτού του υλικού, περισσότερους από τον υπόλοιπο κόσμο συνολικά (Βλ. Αναφ. 4).
Η Κίνα παρήγαγε 2,4 δισεκατομμύρια τόνους αυτού του υλικού, περισσότερους από τον υπόλοιπο κόσμο μαζί
Πόσο νερό καταναλώνετε παγκοσμίως;
Προηγούμενες μελέτες για περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής σκυροδέματος Έχουν επικεντρωθεί κυρίως στα υλικά που εμπλέκονται και στην κατανάλωση ενέργειας.
Ενώ υψώνονται κάποιες φωνές που ανακοινώνουν ότι ο χρυσός του μέλλοντος θα είναι το πόσιμο νερό. Το σκυρόδεμα είναι ένας διψασμένος γίγαντας, ο οποίος ευθύνεται για το 9% των βιομηχανικών αναλήψεων νερού παγκοσμίως.
Το σκυρόδεμα ευθύνεται για το 9% των βιομηχανικών αναλήψεων νερού παγκοσμίως
Υπολογίζεται ότι (Βλ. Αναφ. 5), το 2050, το 75% της ζήτησης νερού για την παραγωγή σκυροδέματος πιθανότατα θα συμβεί σε περιοχές που επηρεάζονται από ξηρασία και υδατικό στρες.
Πώς μπορείτε να μειώσετε τις επιπτώσεις του σκυροδέματος;
ο τομέας τσιμέντου αντιμετωπίζει μεγάλη επέκταση σε μια περίοδο που οι εκπομπές του πρέπει να μειωθούν γρήγορα.
Για να καταλάβουμε πώς να το μειώσουμε, πρέπει πρώτα να δούμε το αλυσίδα αξίας παραγωγής τσιμέντου:
Από τεχνική άποψη, υπάρχουν διάφορες λύσεις για τη μείωση των εκπομπών που σχετίζονται με το παραγωγή τσιμέντουή; Όλα θα πρέπει να αναπτυχθούν σε κλίμακα για να ανταποκριθούν στην πρόκληση της απαλλαγής από τον άνθρακα.
Ορισμένες από αυτές τις λύσεις είναι καλά αναγνωρισμένες και κοινές σε άλλους τομείς: για παράδειγμα, η ενεργειακή απόδοση των τσιμεντοβιομηχανιών μπορεί να αυξηθεί, τα ορυκτά καύσιμα μπορούν να αντικατασταθούν από εναλλακτικές λύσεις και το CO2 που εκπέμπεται μπορεί να δεσμευτεί και να αποθηκευτεί.
Το ακόλουθο σχήμα απλοποιεί τις λύσεις εκπομπών και μετριασμού σε όλη την περιοχή εφοδιαστική αλυσίδα τσιμέντου:
Ωστόσο, η κύρια εστίαση είναι να επικεντρωθούμε σε εκείνες τις λύσεις μετριασμού των εκπομπών που απαιτούν τη μετατροπή του τσιμέντου και του σκυροδέματος, και οι οποίες είναι επομένως μοναδικές στον τομέα.
Πάνω από το 50 τοις εκατό των εκπομπών από τον κλάδο του τσιμέντου σχετίζονται εγγενώς με το διαδικασία παραγωγής κλίνκερ, ένα από τα κύρια συστατικά του τσιμέντου. Επομένως, η μείωση της ανάγκης για κλίνκερ και η ανάμειξή του με εναλλακτικά υλικά θα είναι μια σημαντική οδός.
Ας θυμηθούμε το άρθρο για ένα ισχυρότερο και πιο οικολογικό σκυρόδεμα χάρη στα καρότα.
Θα είναι επίσης απαραίτητο να εγκαταλείψουμε το χρήση ορυκτών καυσίμων στην παραγωγή τσιμέντουή. Η Κίνα και η Ινδία, ειδικότερα, έχουν σημαντικές δυνατότητες να στραφούν σε βιώσιμα καύσιμα χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Στην Ευρώπη έχει αποδειχθεί ότι εργοστάσια τσιμέντου λειτουργούν με 90% μη ορυκτά καύσιμα. Μια βασική πρόκληση θα είναι η διασφάλιση της διαθεσιμότητας βιομάζας από πραγματικά βιώσιμες πηγές.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, στην έκθεσή της Ένα βιώσιμο μέλλον για την ευρωπαϊκή βιομηχανία τσιμέντου και σκυροδέματος (Βλ. Αναφ. 7). Προτείνει έναν οδικό χάρτη για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές που επικεντρώνεται σε τρία βασικά σημεία:
- Χρησιμοποιήστε τεχνολογίες αιχμής.
- Αποτελεσματική χρήση και ανακύκλωση.
- Δομική βελτιστοποίηση και αρχές κυκλικής οικονομίας (Βλ. άρθρο για το τι είναι κυκλική οικονομία).
Η έκθεση δείχνει ότι λαμβάνοντας υπόψη όλα τα στάδια της αλυσίδας αξίας, είναι δυνατό να επιτευχθούν μειώσεις έως και 80% στις εκπομπές CO2, σε σύγκριση με τις τιμές του 1990, που είναι εφικτές έως το 2050.
Τα εμπόδια στη βαθιά απανθρακοποίηση του τσιμέντου
- Ο κλάδος κυριαρχείται από μια χούφτα μεγάλων παραγωγών, οι οποίοι είναι επιφυλακτικοί σχετικά με την πρωτοπορία νέων προϊόντων που προκαλούν τα υπάρχοντα επιχειρηματικά μοντέλα τους.
- Υπάρχουν λίγα βραχυπρόθεσμα οικονομικά κίνητρα για αλλαγές στον τομέα του τσιμέντου.
- Οι αρχιτέκτονες, οι μηχανικοί, οι εργολάβοι και οι πελάτες είναι λογικά επιφυλακτικοί με τα νέα υλικά κατασκευής.
- Η εφαρμογή νέων πρακτικών συνεπάγεται επίσης κρίσιμο ρόλο για εκατομμύρια εργαζομένους που ασχολούνται με τη χρήση σκυροδέματος σε όλο το αστικό τοπίο.
Όπως επισημαίνει μια πρόσφατη έκθεση (Zero Industry Plan Rethinking Cement από την Αυστραλία) …
Όταν αναφέρονται οι εκπομπές τσιμέντου στο δημόσιο διάλογο, είναι συνήθως να επισημανθεί ότι λίγα μπορούν να γίνουν γι' αυτό.
Το σκυρόδεμα μπορεί να ανεβάσει τον πολιτισμό μας στην κορυφή, 163 ορόφους αν κοιτάξουμε τον ψηλότερο ουρανοξύστη στον κόσμο Burj Khalifa στο Ντουμπάι. Σπρώχνει όμως και το ανθρώπινο αποτύπωμα, εξαπλώνεται σε εύφορη γη και ασφυκτικά ενδιαιτήματα.
Η κρίση της βιοποικιλότητας, με τα χερσαία και υδάτινα οικοσυστήματα σε παρακμή - την οποία πολλοί επιστήμονες θεωρούν απειλή τόσο μεγάλη όσο το κλιματικό χάος - οφείλεται κυρίως στη μετατροπή των φυσικών χώρων ενόψει της εντατικής γεωργίας, των βιομηχανικών περιοχών και των πολυκατοικιών.
Για εκατοντάδες χρόνια, η ανθρωπότητα ήταν πρόθυμη να δεχτεί αυτό το περιβαλλοντικό μειονέκτημα με αντάλλαγμα τα αναμφισβήτητα οφέλη του σκυροδέματος. Αλλά η ισορροπία μπορεί τώρα να κλίνει προς την άλλη κατεύθυνση.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Άρθρο The Guardian (Σκυρόδεμα: το πιο καταστροφικό υλικό στη Γη).
- Έκθεση Chatham House (Making Concrete Change: Innovation in Low-carbon Cement and Concrete).
- Έκθεση που εκδόθηκε από το WWF (Σχέδιο για μια φιλική προς το κλίμα βιομηχανία τσιμέντου).
- Άρθρο για την παραγωγή τσιμέντου στην Κίνα (Via Forbes)
- Έκθεση για τη φύση (Επιπτώσεις της ραγδαίας παραγωγής σκυροδέματος στους υδάτινους πόρους παγκοσμίως)
- Πρόσφατη αναφορά από την Αυστραλία (Zero Carbon Industry Plan Rethinking Cement).
- Πώς κατασκευάζεται το σταμπωτό σκυρόδεμα
- Έκθεση U. Europea (Ένα βιώσιμο μέλλον για την ευρωπαϊκή βιομηχανία τσιμέντου και σκυροδέματος).
Αν σας άρεσε το άρθρο, βαθμολογήστε και μοιραστείτε!
