Έχετε σκεφτεί ποτέ πόσο ηφαιστειακές περιοχές όπως η Χαβάη σφύζουν από ζωή; Ή πόσος χρόνος χρειάζεται για να ανακάμψει ένα δάσος μετά από μια μεγάλη πυρκαγιά; Ή τι θα γινόταν αν σταματήσαμε να φροντίζουμε τις καλλιέργειες; Όπως τα έμβια όντα, έτσι και οι οικολογικές κοινότητες αναπτύσσονται, αλλάζουν και αναπτύσσονται. Αυτές οι αλλαγές οφείλονται σε μια φυσική διαδικασία που ονομάζεται οικολογική διαδοχή. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για αυτό, συνεχίστε να διαβάζετε, γιατί τότε, στο Green Ecologist, θα σας μιλήσουμε για το οικολογική διαδοχή, ορισμός, στάδια και παραδείγματα.
Τι είναι η οικολογική διαδοχή
ο οικολογική διαδοχή είναι μια φυσική διαδικασία κατά την οποία μια ακολουθία από αλλαγές στην οικολογική κοινότητα που είναι παρατηρήσιμα σε χρόνο και χώρο. Οφείλεται σε αποικισμούς και τοπικές εξαφανίσεις ειδών.
Κατά τη διάρκεια της οικολογικής διαδοχής, το επίπεδο πολυπλοκότητας των οικοσυστημάτων εξελίσσεται. Τα πρώτα στάδια αντιπροσωπεύουν κοινότητες με απλές τροφικές αλυσίδες και μικρή βιοποικιλότητα, που όμως τελικά εξαφανίζονται μετατρέπονται σε πολύπλοκα οικοσυστήματα όπου υπάρχουν περισσότερες αλληλεπιδράσεις και μεγαλύτερος πλούτος και ποικιλομορφία έμβιων όντων.
Το οικοσύστημα που σχηματίζεται στο τέλος της διαδοχής ονομάζεται κλιμάκ ή κοινότητα κορύφωσης. Αυτό το στάδιο αντιπροσωπεύει την ωριμότητα της κοινότητας, δηλαδή όταν παραμένει σταθερή και καλά αναπτυγμένη για πολλά χρόνια. Σε σχέση με αυτές τις δύο έννοιες, κορύφωση και ωριμότητα, έχει προκύψει κάποια διαμάχη αφού υπάρχουν ανώριμες κοινότητες (σε πρωτογενή στάδια) σε κορύφωση, δηλαδή χωρίς αλλαγές, όπως η βλάστηση των θινών ή των ερήμων.
Ανάλογα με το σημείο εκκίνησης της οικολογικής κοινότητας, οι οικολόγοι διαφοροποιούν δύο είδη οικολογικής διαδοχής:
- Πρωτογενής διαδοχή.
- Δευτερεύουσα διαδοχή.
Πρωτογενής διαδοχή
ο πρωταρχική διαδοχή είναι αυτή που αναπτύσσεται σε α παρθένος βιότυπος, δηλαδή μια περιοχή που στερείται προϋπάρχουσας κοινότητας, όπως συμβαίνει στους αμμόλοφους, νέα ηφαιστειακά νησιά, υποχώρηση παγετώνων κ.λπ. Είναι σπάνιο.
Η διαδικασία ξεκινά με το σχηματισμό του εδάφους, που νοείται ως το βιολογικά ενεργό στρώμα της επιφάνειας της γης που περιέχει ρίζες, μικροοργανισμούς, κοινότητες ασπόνδυλων και θρεπτικά συστατικά. Κανονικά, η πρωτογενής διαδοχή εμφανίζεται σε περιοχές όπου το υπόστρωμα είναι εκτεθειμένο στην επιφάνεια, αλλά δεν μπορεί να αποικιστεί άμεσα. Πρώτα υφίσταται τη δράση της διάβρωσης και της διάβρωσης, ένα σύνολο φυσικών και χημικών διεργασιών που θρυμματίζουν, υποβαθμίζουν και διαλύουν το πέτρωμα. Με αυτόν τον τρόπο ξεκινά η αποικισμός του εδάφους από λειχήνες και βρύα, καθώς μπορούν να αναπτυχθούν σε ρηχά υποστρώματα και μικρή ποσότητα οργανικής ύλης. Η βιολογική δράση αυτών των οργανισμών συμβάλλει στην υποβάθμιση του πετρώματος και στην απελευθέρωση θρεπτικών ουσιών, παρέχουν επίσης οργανική ύλη όταν πεθαίνουν. Έτσι, ευνοείται η άφιξη και άλλων ειδών, όπως μονοετή φυτά, βότανα που έχουν ένα χρόνο ζωής και αργότερα τα πολυετή μονοετή που διαρκούν περισσότερο. Εάν η κοινότητα συνεχίσει να εξελίσσεται, οι σπόροι των ειδών θάμνων θα μπορούσαν να βλαστήσουν σχηματίζοντας πυκνότητες και τελικά τα δέντρα θα αναπτυχθούν δημιουργώντας δάση.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα ζώα, τα πρώτα που θα εγκατασταθούν θα είναι τα έντομα και άλλα ασπόνδυλα και μικρά ερπετά που μπορούν να κρυφτούν ανάμεσα σε βράχους και να τρέφονται με ασπόνδυλα. Θα μπορούσαν επίσης να φτάσουν μικρά πουλιά των οποίων η διατροφή βασίζεται σε σπόρους, ή ακόμα και σε ασπόνδυλα και ερπετά. Καθώς η φυτική κοινότητα γίνεται πιο περίπλοκη, εμφανίζονται μικρά θηλαστικά, όπως τρωκτικά και άλλα πουλιά. Τέλος, μεγάλα θηλαστικά και άλλα αρπακτικά θα έφταναν στην κοινότητα, καθώς το οικοσύστημα θα τους παρέχει αρκετή τροφή και ένα άντρο.
Δευτερεύουσα διαδοχή
Η δευτερεύουσα ακολουθία εμφανίζεται όταν έχει υπάρξει α παλίνδρομη διαδοχή στο οικοσύστημα. Αυτό σημαίνει ότι έχει κατέστρεψε το οικοσύστημα που υπήρχε και, ως εκ τούτου, πρέπει να ξεκινήσει η διαδικασία οικολογικής διαδοχής. Αυτό το οικοσύστημα έχει εξαλειφθεί από πυρκαγιές, πλημμύρες, ασθένειες, υλοτομία, καλλιέργειες κ.λπ.
ο δευτερεύουσα διαδοχή Εμφανίζεται σε μέρη των οποίων τα χαρακτηριστικά εξαρτώνται από τις προηγούμενες κοινότητες ή την κατάσταση πριν από την αναταραχή. Τα υπολείμματα ή οι κληρονομιές είναι εκείνοι οι οργανισμοί, μερικές φορές ζωντανοί, που προέρχονται από την προηγούμενη κοινότητα. Όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα των απορριμμάτων, τόσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα διαδοχής ή ανάκτησης.
Η παρουσία και η αφθονία των υπολειμμάτων ρυθμίζουν τη διαφορά μεταξύ των συνθηκών πριν και μετά τη διαταραχή. Λειτουργούν όπως πηγή νέων ειδών, αυξάνουν την ετερογένεια του περιβάλλοντος και επίσης μειώνουν την απώλεια εδάφους και θρεπτικών ουσιών.
Μηχανισμοί οικολογικής διαδοχής
Οικολόγοι έχουν σπουδάσει για πολύ καιρό πώς συμβαίνει η οικολογική διαδοχή και έχουν βρει μια σειρά μηχανισμών που ευνοούν τη διαδοχή των ειδών στις κοινότητες.
Ένας από αυτούς τους μηχανισμούς είναι διευκόλυνση, όπου τα είδη με υψηλή ικανότητα αποικισμού ευνοούν την άφιξη και την επιβίωση ειδών που εμφανίζονται στα μεταγενέστερα στάδια της διαδοχής. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε πρωταρχική διαδοχή. Εάν το άγχος αυξάνεται στο φυσικό περιβάλλον, αυξάνεται η διευκόλυνση. Αν και, αν οι περιβαλλοντικές συνθήκες γίνουν ακραίες, είναι απαραίτητο ο ανταγωνισμός Αντιμέτωποι με τη διευκόλυνση, δηλαδή, τα είδη γίνονται εγωιστικά και παλεύουν για τους διαθέσιμους πόρους για να επιβιώσουν.
Η οικολογική διαδοχή συμβαίνει χάρη σε πρωτοποριακά είδη, αυτά που φτάνουν πρώτα στα αφιλόξενα μέρη. Έχουν μεγάλη ικανότητα αποικισμού, αλλά χαμηλή ικανότητα να ανταγωνίζονται όταν οι πόροι είναι σπάνιοι. Μερικά πρωτοπόρα είδη είναι τα λειχήνες και βρύα αναφέρθηκε προηγουμένως.
Επιπλέον, τα πρωτοπόρα φυτικά είδη έχουν ιστούς με υψηλές συγκεντρώσεις αζώτου και φωσφόρου, καθιστώντας τα την προτιμώμενη τροφή των φυτοφάγων. Με αυτόν τον τρόπο επιταχύνεται η οικολογική διαδοχή, καθώς τα φυτά αυτά θα υποστούν υψηλή θνησιμότητα και θα αντικατασταθούν από φυτά μεταγενέστερων σταδίων.
Μερικά παραδείγματα οικολογικής διαδοχής
Αυτά είναι μερικά ξεκάθαρα παραδείγματα οικολογικής διαδοχής.
Οι αμμόλοφοι της λίμνης Μίσιγκαν
Μετά το τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων, οι παγετώνες που κάλυπταν τις Μεγάλες Λίμνες υποχώρησαν σταδιακά, αποκαλύπτοντας μεγάλους αμμόλοφους. Αυτοί οι αμμόλοφοι είναι μεγάλοι σχηματισμοί άμμου που συσσωρεύονται στις όχθες των λιμνών.
Με τα χρόνια τα φυτικά είδη τα καταφέρνουν. Πρώτον, ιδρύθηκαν είδη ανθεκτικά στην ξηρασία που επέτρεψαν επίσης τη στερέωση των αμμόλοφων, εμποδίζοντας τη διάβρωση του ανέμου και τη μεταφορά τους. Μετά από πολλά χρόνια, εμφανίστηκαν χόρτα, θάμνοι όπως η κερασιά της άμμου και δέντρα όπως ιτιές και λεύκες, που συνέχισαν να σταθεροποιούν το υπόστρωμα. Μετά από άλλα 50 ή 100 χρόνια, τα πευκοδάση άρχισαν να αναπτύσσονται γρήγορα, τελικά αντικαταστάθηκαν από ελαιώνες βελανιδιάς και μπορούσαν να διατηρηθούν για χιλιετίες.
Επί του παρόντος, αυτή η σειρά φυτών μπορεί να παρατηρηθεί, καθώς οι λίμνες έχουν χαμηλότερο επίπεδο και η διαδικασία συνεχίζεται με την πάροδο του χρόνου.
Το φράξιμο μιας λίμνης
Μια ολιγοτροφική λίμνη (με μικρή ποσότητα θρεπτικών ουσιών) αρχίζει να δέχεται θρεπτικά συστατικά και ιζήματα από τα ρέματα και τα ποτάμια που ρέουν σε αυτήν. Χάρη στην αύξηση των θρεπτικών συστατικών, τα φύκια αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται. Αν αυξηθούν τα θρεπτικά συστατικά, εμφανίζονται πλωτά υδρόβια φυτά και άλλα που αρχίζουν να ριζώνουν. Ο θάνατος και η αποσύνθεση των οργανισμών προκαλεί τη συσσώρευση υπολειμμάτων στον πυθμένα της λίμνης και τη δημιουργία της τύρφης, την ίδια στιγμή που χάνει βάθος. Με αυτόν τον τρόπο η λίμνη αρχίζει να μεταμορφώνεται σε βάλτο. Το έδαφος γίνεται όξινο και τυπικά φυτά από τις όχθες όπως τα καλάμια αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται. Μπορεί να εμφανιστούν χερσαία ζώα όπως γαιοσκώληκες και μερικά έντομα. Δέντρα που ανέχονται την υψηλή υγρασία, όπως σκλήθρα ή σημύδες, αναπτύσσονται στους σχηματιζόμενους βάλτους. Με τον καιρό θα αντικατασταθούν από άλλα δέντρα που θα σχηματίσουν ένα πιο ώριμο δάσος. Η πανίδα του τόπου εξελίσσεται επίσης, αμφίβια εξαφανίζονται λόγω της έλλειψης υγρασίας και εμφανίζονται πτηνά και τυπικά θηλαστικά των δασών. Σε περίπτωση πολλής τύρφης, θα αναπτυσσόταν πολύ βρύα που θα όξινωνε τόσο πολύ τα εδάφη που θα πέθαιναν τα δέντρα.
Αυτή η διαδικασία προκάλεσε τα σημερινά έλη του πλανήτη μετά τους παγετώνες και θα μπορούσε να συμβεί μέσα σε χιλιάδες χρόνια σε λίμνες όπως η Γενεύη ή η Λεμάν, η μεγαλύτερη λίμνη στη Δυτική Ευρώπη και βρίσκεται στις Άλπεις, και στη λίμνη της Κωνσταντίας, που συνορεύει με τη Γερμανία. Ελβετία και Αυστρία.
Αν θέλετε να διαβάσετε περισσότερα άρθρα παρόμοια με Οικολογική διαδοχή: ορισμός, στάδια και παραδείγματα, σας συνιστούμε να εισέλθετε στην κατηγορία Οικοσυστήματα.
